Tlawhtu

Thursday, July 11, 2013

Social Network leh Mizo thalaite

WhatsApp
WhatsApp Messenger hi phone atanga thu, milem, thlalak, video leh music inthawn zung zung theihna a ni a. WhatsApp Inc. hi 2009 khan Yahoo! ah pawh hun rei tak lo awm tawh, Brian Acton leh Jan Koum te chuan Santa Clara, California ah an din tan a ni.
Thalaiin an hmelhriat atangin an lar chak hle a, October, 2011 kha chuan nitin message billion 1 an buaipui thin a, April 2012 ah chuan nitin message billion 2 buaipuiin, August 2012 ah message billion 10 a kai chho hman a ni.
WhatsApp hian open standard Extensible Messaging and Presence Protocol (XMPP) an tih chu a hmang a. Phone a kan install chiah hian kan phone number neih sa atang khan WhatsApp hmang leh hmang lo a thliar nghal thlap zel a ni.
He thil tangkai tak mai hi smartphone ah chauh hman theih a ni a. Android, BlackBerry OS, BlackBerry 10, iOS, Series 40, Symbian (S60) leh Windows Phone ah chuan a hman theih hlawm a ni.

WeChat
WeChat hi mobile phone atanga thu, aw, milem, thlalak, video leh music inthawn theihna a ni a. China ram atanga an tih chhuah niin, January 2011 atang khan an hmang tan a. Android, iPhone, Blackberry, Windows Phone leh Symbian hman theihna phone ah chauh a tih theih a. Tawng chi hrang hrang - Chinese, English, Indonesian, Spanish, Portuguese, Thai, Vietnamese leh Russian te a hman theih a. Wi-Fi, 2G, 3G leh 4G data network te a support vek a ni.
Jeff Xiong, Co-Chief Technology Officer, Tencent chuan WeChat hi a enkawl a. Thildang aia a danglamna chu ‘Shake’, ‘Look Around’ leh ‘Drift Bottle’ te a chhawm tel hi a ni.
October 2010 khan Ma Huateng chuan ‘Weixin’ tiin bul a tan a, May 2011 ah million 4-5 velin an hmang a, 2011 kumtawpah chuan million 50 in an hmang hman a. March 2012 ah chuan million 100 an kai chho hman a. April 2012 khan a hming hi WeChat tiin an thlak a. January 2013 thleng khan million 300 chuangin an hmang tawh a ni.

Skype
Skype hi August 2003 khan Kazaa siamtu, Estonian developer - Ahti Heinla, Priit Kasesalu, Jaan Tallinn te leh Danish developer Janus Friis bakah Swedish developer Niklas Zennström te chuan an siam tan a. 2010 kumtawp thleng khan a hmangtu hi million 663 an awm hman a ni.
2011 khan Microsoft chuan $8.5 billion zetin an leichhawng a. Microsoft Skype division headquarter hi Luxembourg ah an inbun mek a, Tallinn leh Tartu, Estonia ah pawh thawktu 44% vel chu an la awm bawk a ni.
Skype hmangtute hi aw leh video hmangin an inbe thei a, thu pawh a inthawn zung zung theih a ni.Twitter

Twitter
Jack Dorsey chuan March 2006 khan Twitter hi a siam a, July thlaah a duh apiang hman theih turin a tlangzarh nghal a. 2012 ah chuan a hmangtu hi million 500 an tling hman a. Mi thenkhat chuan ‘internet SMS thawnna’ ti tein an sawi thin.
Twitter Inc. hi San Francisco ah an awm a, New York City, Boston leh San Antonio ah te pawh an inzarpharh tawh bawk a ni.
An logo, sava lem hi March 2006 atangin an hmang tan a, September 2010 thleng khan a pangngai an hmang chho a. Hemi hnu hian tlemin an siam danglam leh ta a. June 5, 2012 ah an logo pathumna chu an hmang leh bawk a ni.
Twitter hi website tlawh hlawh zual 10 thlanchhuah zingah a tel phak a ni.

Facebook
Mark Zuckerberg chuan Harvard University-a a zirpui - Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz leh Chris Hughes te puihnain Facebook hi February 2004 khan a siam a. A tirah chuan Harvard zirlaite hman theih tur chauha tih a ni a, an huang an zauh zel a, tunah chuan khawvela social networking service hman nasat ber a ni tawh a, khawvel hmun hrang hranga awm, kum 13 chin chunglam tan chuan a hman theih vek tawh a ni.
September 2012 thleng khan Facebook hmangtu hi billion 1 chuang an ni hman a, heng zinga 8.7% te hi ‘fake profile’ an ni a. May 2011 thleng khan Facebook hmangtu zinga million 7.5 te chu kum 13 aia naupang an ni a, kum 10 hnuailam pawh million 5 lai an awm bawk.
2012 chhung khan Facebook sum lakluh hi $5.1 billion lai a tling phak a, a vawikhatna atan Fortune 500 list ah langin, May 2013 ah khan 462 na a ni.

Orkut
Orkut hi social networking website a ni a, Google chu a neitu leh a enkawltu an ni. A siamtu hi Google michhawr, Turkish software engineer, Orkut Büyükkökten niin, India leh Brazil velah a lar hle a. October 2011 thleng khan Orkut hmangtu zinga 59.1% chu Brazil rama awm an ni a, 27.1% chu India rama awm an ni bawk a, Japan rama awm 6.7% an awm bawk.
August 2008 khan California atangin bul an tan a, tun thleng hian a hmangtu hi million 33 vel an awm mek a ni.
“I FB ngai em?”
“Ngai lo..”
“Anih WhatsApp?”
“Ngai chuang lo”
“WeChat tal pawh?”
“Ka la hre ngai lo hrim hrim”
“Skype, Twitter tih vel pawh maw?”
“Ka hriat vawikhatna”
“I va’n changkang lo em em!”


Tunlai thalaite’n ‘changkang’ an tehna bulpui pakhat chu ‘social networking’ hi a ni a tih loh theih loh a. Facebook, WhatsApp, WeChat, Skype, Twitter leh a dang tam tak hmangin khawvel hmun hrang hranga awmte pawh an inbe zung zung thei tawh a. A thain a awlsam phah phian a.

Mobile phone kan hmelhriatna a la rei lo viau a, SMS inthawn theihte kha a ropui kan tiin, changkang kan ti em em thin kha ania. Tunah chuan a aia tha a rawn chhuak hnem ta hle a, khawi hmunah pawh kal ila, a chunga ka sawi ang chi khi an lo hmelhriat hlawm viau zel a. Thalaite nunah dinhmun pawimawh tak a luah chak hle.

Social networking hian Mizo thalai chauh pawh ni loin, khawvel pumpuiah thalaite nunah bu a khuar thuk tawh hle mai a. Thil reng reng chu a thatna lai a awm rualin a thatlohna pawh a awm ve zel a, Mizo thalai zingah pawh tangkai taka hmang an tam viau laiin a thalo zawnga hmang pawh an lo awm ve teuh zel tho a ni.

A thatna:
Tunhnaiah chuan Facebook hi thalaite buaipui ber a ni mai a. A hma deuhin Orkut an tia, Facebook lamah an insawn leh a, a hmei a pain an tuipui hlawm hle mai a. Facebook bikah hian Group leh Page tha tak tak a awm teuh mai a. Chanchinthar lampang te, I.T. lampanga inpuihtawnna te, thil zawrhna hmun te, Pathian thua tuihalte inkawmna te, dan (Law) lampang inhrilhhriatna te, fiamthu thawhna te, zualko te, nupa inkar thu leh hla leh a dang tam tak a awm.

Heng Group leh Page hmang hian khawvel hmun hrang hranga awmte an inkawm a, thil an inhriattir zung zung thin a. Chanchin tharlam inhriatpawh zung zung theih te, mimal harsatna chungchanga inpuihtawn theihna te hi a tangkai em em mai a. Mi tam tak chuan Facebook kaltlang hian a hmuha hmuh chu sawi loh, an la hmelhriat ngai miah lohte tanpuina an dawng fo tawh a, an harsatna an chinfel phah fo.

Mi tam tak chuan an hna avangin thenrual an kawm hman meuh lo a, hetiang mite hian Facebook leh thildang hmangin khawvel hmun hrang hrangah thian an siam teuh a, pawn chhuak lem loin thian an kawm ve theih phah thin a. Engemaw kawng zawnga ngaihtuah phei chuan khawlaia chhuak loa thian kawm theih chu a him zawk phian lehnghal.

Tin, WhatsApp, Skype leh WeChat a lar chho ta viau bawk a. He’ng hmang hian thu, milem, thlalak, rimawi leh video te a inthawn zung zung theih tawh a, a awlsam tawh khawp mai a. Ral hla deuh atang pawhin a inbiakpawh zung zung theih tawh mai a, tha leh hun a hek lo riau tawh mai a ni.

Heng bakah hian thian hlui, hmun hrang hranga awm darh tawhte an han inchhar leh nawlh nawlh a, chhungkhat laina tih inhre lutuk lem lo te pawh an han insawipawp leh hlawm a, hetiang kawngah pawh hian a tangkai riau chu a ni.

Thatlohna a nei:
Thil reng reng chu a thatna lai awm tho bawk mahse a thatlohna hi a awm ve zel bawk a. Facebook, WhatsApp, WeChat, Skype, Orkut, Twitter tih velte pawh hi a thatna sawi tur a awm teuh rualin a thatlohna pawh sawi tur a tam thei viau bawk a. Mizo thalaite pawh hian a thalo zawngin an hmang nasa ve tawh hle.

WhatsApp, WeChat tih vel hmang thei tur chuan handset tha pangngai ve deuh a ngai a, thalai thawhchhuah la nei si lo pawhin hman ve vek an tum avangin an chhungte tan phurrit an siamsak fo mai a. Chutah, handset tha tak an neih hnuah internet hmang thei turin ‘phone tui’ thun a ngai leh a, an chhungte an thuntir leh bawk a, an sawi ang deuhin “pre-paid” leh “post-paid” tih vel aiin “parent’s paid” chu an buaipui zawk fo thin. An changkan luatah an chhungte lu a hai map zel chu a ni.

Awlsam taka thil inthawn zung zung theih a nih tak avang hian a bikin mi thlalak leh video vel an inthawndarh nasa hle mai a. Miin darh lo tura an duh ngawih ngawih ang chi phei chu a darh chak duh lehzual emaw tih mai tur ania, reilote chhungin khawvel hmun hrang hrangah an nei nghal fur tawh mai a ni.

Facebook bikah hian Group tha tak tak a tam viau laiin zahmawh rawngkai tarlanna pawh a thahnem tawh hle a. Facebook hmangtu tam tak hi sorkarin kum tlinga a la ngaih loh te an ni hlawm a, hetiang Group tha lo tak takah hian an tel ve zel tawh bawk si a, a tha lo zawngin an rilru a hruai ngei dawn tih a chiang hle. Tin, thlalak leh video thenkhat an phochhuah te hi chu a neitute phalna la hmasa loa tihdarh a ni tih hi a chiang hle mai a, dan bawhchhiatna a nih mai piahlamah tu emaw chuan an hmingchhiat phah thei viau bawk a ni.

A tlangpuiin zahmawh lampang hi mipa lamin an bawh nasa lehzual a, hetiang vang te pawh hi a ni mahna, Facebook velah hmeichhe thenkhat chu tawngkam zahmawh tak takin an be leh pawp thin a. Hetianga tih ching tam zawkte hi kum naupang tak tak an ni duh viau lehnghal. An nu leh pate’n ngaihtha taka naupangchhe thlira an thlir liam mai mai ang hi an ni tawh lo fo thin a, hei hi nu leh pa pawhin an hriat chian a pawimawh khawp mai.

A pawi thei:
Thildang chu dahtha ila, mi phalna la hmasa loa an thlalak leh video lo tihdarh hi India danpui chuan a phal lo hle a, hetianga ti thinte hian thubuaia an la a nih chuan a tidarhtu chu na taka hrem theih a ni tih hriat a tha hle.

A neitute phalna la hmasa loa an thlalak vel tihdarh hi IPC Sec. 43.22 te, Sec. 43.23 te chuan a khap tlat a. He dan bawhchhia te chu pawisa chawitir an nih bakah kum 10 thleng lung in tantir theih an ni.

Facebook, WhatsApp, Wechat tih vela mi phalna la hmasa loa an thlalak i tihdarh khan dan hmanga khinlet i nih chuan pawisa i chawi teuh ang a, jail-ah kum 10 thleng i tang thei a ni tih hriat a tha a. Intih ‘engemaw’ deuh talh te hi a finthlak lo khawp mai a, tunlai khawvel changkang tawhah phei chuan miin dan hmangin hma an la deuh zel tawh a ni tih hi hriat thar a tha hle awm e.