Tlawhtu

Monday, December 16, 2013

Do They Know It’s Christmas

Hringfate’n kum tluana kan nghahfak Krismas chu a rawn thleng leh ta der mai a. He hun lawmawmah hian hlauh nei miah loin, zalen takin kan awm leh thei dawn a. ‘Thim’ kalsanin ‘eng’ hnuaiah kan awm theuh dawn a, hmun tinah hlimna leh lawmna kan thehdarh zel ang a, thenrual tha te, chhungkhat laina te nen inremin kan awm vek dawn a ni.

Mahse....

Kan dinhmun anga ding ve thei lo an awm tih theihnghilh loh a va’n tha em! Heng mite tan hian theihtawp chhuaha kan tawngtai a ngai. Kumtir atanga kan lo thlir, hun ropui tak a lo thlen ruala mi chanhai te tana rilru sen chu a harsa viau a, mahni nuam tih zawng um kan chak theuh bawk si.

Hawi chhuak ila, pawnlamah hian khawvel dang a la awm a, he khawvel hi hlauhna leh hrehawmna hlirin a khat a. An awmnaa tui luang awmchhun chu mittuiin an biang chat deuh a luan thip sep sep hi a ni mai a. An tan chuan Krismas dar a awm ve lo, an dar hriat ve chhun chu thihna dar ri a ni ringawt. An dinhmun anga kan ding ve lo hi Pathian hnena lawmthu sawi mawlh mawlh tur kan va ni chiang em!

Krismas laiin Africa ah chuan vur a tla ve dawn hauh lo. An thilpek dawn ropui ber pawh nunna a n
i ringawt, a bak beisei tur a awm lem lo. Thlai a to tha thei lo a, ruah a sur khat bawk si, lui luang hmuh tur lah chu a awm meuh lo lehnghal! Anni hian Krismas a rawn thleng tih hi an hre ve ngut ang em le?

Dinhmun tha zawka dingte hian he hun lawmawm a rawn thlen hian kan vanneihzia hre thar ila, mi chanhaite hi theihnghilh lul lo ang u. Kan theih ang tawkin heng mite hi tanpui ila, an tana inpekna hunah he Krismas duhawm tak hi hmang theuh ang u.

Khawvel ram dangah chuan December ni 25 chu a vawt viau hlawm a, mahse Africa hmun tam zawkah erawh nipui hun an hmang deuh fur thung thin. He hla hian nuam ti taka Krismas kan hman lai hian khawvel lehlamah chuan riltam leh hrehawm ti takin mi tam takin hun an lo hmang ve mek a ni tih min hriattir a. Heng mite tana kan theih ang anga kan hun, kan thil neih te pe ve turin min duh a ni.

October, 1984 khan BBC ah Michael Buerk report buatsaih - Ethiopia rama tam tla chungchang chipchiar - chu an tichhuak a. Irish singer Bob Geldof chuan he report hi a lo en fuh a, a rilru a khawih em avangin Ethiopia ram mipui tana sum tuak dan ngaihtuah a tum phah a ni.

Ultravox member Midge Ure a bepawp vat a, ‘Do They Know It’s Christmas’ tih hla an phuah nghal a. Geldof hian November thlaah ama album thar tilar turin BBC Radio 1 ah hun a nei a. A hun a rawn thlen hian DJ Richard Skinner nen an inkawm a, ama album thar chungchang engmah sawi loin sum tuakna tur ‘single’ an phuah fel tawh chungchang hlir chu a sawi hlauh a. Hetianga a tih atang hian mi beng a thlang nghal der mai a.

The Boomtown Rats singer Bob Geldof leh Midge Ure te hian musician an fawm khawm nghal char char a, hetianga an buai chhoh lai hian media lamah pawh sum tuak an tum thu leh sum an tuak duh chhan te hi an tarlang nghal chuai chuai bawk a.

Mi chi hrang hrang a biak kual fe hnuah Bob Geldof chuan British leh Irish rimawi khawvela langsar deuh deuhte chu a thurualpui thei a, band thar duhawm deuh mai ‘Band Aid’ chu an din fel ta a ni.

Ethiopia ram retheihzia a hriat atangin thla khat vel erh awrh chauh a liam hman a, November 25, 1984 khan ‘Do They Know It’s Christmas’ chu Sarm West Studios, Notting Hill, London ah an record a. Hla an record atanga ni 4 hnuah an tlangzarh zui nghal bawk a ni.

He hla hi miin an duh hle mai a, an tlangzarh atanga kar khat chhung chauhin maktaduai 1 chu an hralh nghal der a. UK chart ah kar 5 chhung chu a zawnin No. 1 a ni zui bawk a, Britain chhungah ringawt pawh copy maktaduai 3.7 zet an hralh a ni.

1997 thleng khan UK chart an tih tirh atanga single hralh tla ber a ni chho ngar ngar a. 1997 khan Diana, Princess of Wales tana Elton John sak ‘Candle In The Wind’ khan a rawn khum ta a. Tun thleng hian pahnihna dinhmun chu a la hauh reng tho.

Khawvel pumpuiah ‘Do They Know It’s Christmas’ hi maktaduai 11.8 chu an hralh chhuak hman tho a ni.

Bob Geldof hian a tir takah chuan £70,000 vel bak hmuh a inbeisei lo hrim hrim a. Mahse, an han tlangzarh chiah a, an beisei let engemawzat an lalut thei a. He hla vanga pawisa an hmuhte chu Ethiopia ram mipui tanpuina atan an hmang zel a.

1983-1985 chhunga Ethiopia rama tam tla tuartu an tanpui hi duhtawk mai loin, 1989 khan Band Aid II an din leh a, he hla bawk hi an tichhuak thar leh a. 2004 khan Band Aid 20 din lehin, tan tuarte tan sum an tuak leh bawk a, hemi tum hian maktaduai 1.17 zet an hralh leh a ni.


Do They Know Its Christmas Time
- Band Aid


It's Christmas time
There's no need to be afraid
At Christmas time, we let in light and we banish shade
And in our world of plenty we can spread a smile of joy
Throw your arms around the world at Christmas time

But say a prayer
Pray for the other ones
At Christmas time it's hard, but when you're having fun
There's a world outside your window
And it's a world of dread and fear
Where the only water flowing is the bitter sting of tears
And the Christmas bells that ring there are the clanging
chimes of doom
Well tonight thank God it's them instead of you

And there won't be snow in Africa this Christmas time
The greatest gift they'll get this year is life
(Oooh) Where nothing ever grows
No rain nor rivers flow
Do they know it's Christmas time at all?

(Here's to you) raise a glass for everyone
(Here's to them) underneath that burning sun
Do they know it's Christmas time at all?

Feed the world
Feed the world

Feed the world
Let them know it's Christmas time again

Feed the world
Let them know it's Christmas time again

Sunday, November 3, 2013

Inspirational Story - II

VANRAM A HLA LO

A sam chu a nu chuan mawi deuhin a tawnsak a, a kawr zinga a duh ber mai chu a ha a. Chu kawr a duhna em em pawh a suihna a awm vang a ni.

Phur takin a insiam a, vawiin chu an sikulah ‘Pate ni’ (Daddy’s Day) an hmang dawn a, hei vang hian a phur em em mai a.

Kal hlan a nghahhlelh viau laiin a nu chuan kal lo mai se a duh viau thung a. Pa hruai tur a nei si lo a, naupang dangte chuan an hrethiam ve dawn si lo a, an hmuhsita an nuihzat a hlau a ni.

Mahse, chu hmeichhe naupang chuan kal a tum nghet tlat mai a. Mi ngaihdan tur kha a ngaipawimawh duh lo, a hun a thlen chuan a sawi tur a hre lawk vek tlat.

Heti tak hian inringtawk mahse a nu chu hlauhthawnna hlirin a la khat thung a. Hetiang hun a hmachhawn tur hi a huphurhpui em mai a, sikula kal ve lo mai tur chuan a ti leh a, mahse a hlawhchham chiang hle.

A fanu chu sikul lam pan chuan a liam ta a, a sikul kalpuite hnena a pa, hmuh theih loh, rawn be ngai lo chanchin sawi hun chu a nghakhlel tawh em em mai a.

An sikul a thleng a, naupang dangte chu an pate chuan an kalpui hlawm a, thutthlengah chuan an lo thu thup mai a. Naupangho lah chuan nuam an ti a, an phawklek tlang hlawm hle a.

Hun an hmang tan a, zirtirtute chuan naupang chu pakhat te tein an kochhuak a, an pate chu midang hnenah an hmelhriattir a, chumi zawh chuan an pate chanchin an sawi zui zel a.

Naupangho chu a indawtin an rawn ko zel a, phur takin an pate chanchin chu an rawn sawi zel a. A tawpah zirtirtute chuan chu hmeichhe naupang chu an rawn ko ve ta a. A thiante leh an chhungte chuan an en thap mai a. A pa chu an zawng ruai hlawm a.

“Khawiahnge a pa hi a awm ve a?” mipa naupang pakhat hian a rawn ti lang lang a.

Naupang dang pakhat chuan, “A nei ve lo aniang,” a lo ti vat a.

Tlarhnung atang chuan pa pakhat hian ring deuhin, “A pa hi a laktlak vak loh aniang. Mahni fanute tawiawm nachang pawh hre hlei lo,” a lo ti ve leh bawk a.

Chutianga an tawng vel chu hre vek mahse eng vakah a ngai duh miah lo a, dawhsan lam chu nui sang chung hian a pan phei a, a thiante chu a nuih ver ver mai a.

Dawhsanah chuan a ding a, a kut chu hnunglamah a suih a, mipui chuti zat hmaah chuan ding mahse huphurhna a nei hauh lo a. A insiamrem zawh chuan muangchangin a rawn tawngchhuak ta a.

“Vawiinah ka pa a rawn tel ve thei lo a, mi tam takin a awmna in ngaihven hle tih pawh ka hria a. A rawn tel ve theih loh chhan chu a awmna a hlat em vang a ni a. Ka bula awma, helaia rawn tel ve pawh a chak em em tih ka hria,” a ti phawt a.

“Amah chu hmu lo mah ula, ka pa chanchin hi hrilh ve hrim hrim che u ka duh a. Eng ang takin nge min hmangaih tih hi in hriat ve ka duh a ni.”

“Ka pa hian thawnthu min hrilh te hi nuam a ti em em a, thirsakawr chuan dan te min zirtir a. Rose par sen mawi tak min pe thin a, lehkhachaih chaih dan te min zirtir thin.”

“Ei tur tui tak tak te min leisak thin a, vur te kan eidun thin a. Tunah hian ka pa chu hmu thei lo mah ula, in hmaah hian keimah chauhin ka ding hauh lo ania. Ka pa chu hmun hla takah awm mahse ka kiangah a awm reng thin tih ka hria, amahin min hrilh tawh tlat. Ka thinlungah hian kumkhuain ka pa chu a awm reng ang.”

Chumi a sawi zawh rual chuan a kut te tak te chu a la chho a, a awm zawnah chuan a dah a. A kawr duh ber chhanah chuan a thin phu dup dup chu a hre thei a.

Mipui hnunga ngawi renga ding, a nu mittui chu a far zung zung mai a. A fanu chu chhuang takin a en ngawih ngawih a, a kum phu loin a kamchhuak chu ropui a ti hle mai a.

Hmeichhe naupang chuan a kut chu a la thla leh a, mipui lam chu a en ran mai a. Zawi deuh sap hian thu a sawi zawm leh nghal a.

“Ka pa hi ka hmangaih em em a, ka tan chuan arsi eng ber a ni a. Theih se chuan tunah hian ka bulah a rawn ding ngei ang a, mahse vanram chu hmun hla taka awm a ni si a.”

“A chang chuan ka maimitchhing a, ka bulah hian a awm ve niin ka hre thin,” tih pahin a maimitchhing nghal a, a mitthlaah chuan a bula a pa ding chu a hmu zui a.

A nu chuan a bul vela awmte chu a en a, naupang leh puitlingte pawh chu an lo maimitchhing ve vek tih a hmu a, mak a ti em em mai a.

Chulai hmuna awmte rilruah chuan eng nge awm tih leh eng nge an hmuh tih chu tumah an inhriatpui lo. Thawm chu a reh chiang hle a, tumah han che vel pawh an awm lo.

Chutianga a reh thap lai chuan hmeichhe naupang chuan zawite hian, “Ka pa, ka kiangah i awm tih ka hria e,” a rawn tichhuak a.

A hmaa ringhlel leh nuihzat deuha chu hmeichhe naupang lo thlirtute chuan an rilru an thlak chiang tawh hlawm hle mai a. Rinhlelhna emaw, hmuhsitna emaw a awm tawh reng reng lo. An zavaia an maimitchhin daih hlawm avangin hmeichhe naupang hmaa dawnkan chunga rose par sen lo awm pawh chu tu dah nge tih sawi thei an awm hauh lo.

Chumi nia kalkhawmte chuan vanram chu hmun hla taka awm a lo nih lohzia an hrechhuak thar chiang hle.

Inspirational Story - I

NAUTELEM LEH ROSE VAR

Eng eng emaw lei tumin dawr pakhatah hian ka lut a, dawr nghaktu chuan mipa naupang pakhat hi pawisa a lo pekir mek a. Chu mipa naupang chu kum 5 emaw, kum 6 emaw vel bak a la ni lo tih a hriat theih a.

Dawr nghaktu chuan, “A pawi khawp mai, mahse i pawisa neih hian nautelem leina a daih tlat lo,” tih pahin naupang hnenah pawisa chu a pe a.

Mipa naupang chuan dawr nghaktu chu a en a, “Ka pi, ka pawisa neih hi a tawk lo tak tak em ni?” a ti chuai raih mai a.

“Ka nau, he nautelem leina daih hi pawisa i nei lo tak tak alawm,” tiin a lo chhang a. Mipa naupang chu a dinnaah chuan minute 5 lo la ding turin a ti a, hmanhmawh deuh hian a kalsan nghal a.

Chu mipa naupang chuan nautelem chu a la keng reng a. A tawpah chuan a bulah chuan ka va phei a, nautelem chu tu tana lei nge a tum tih ka va zawt ta chawt a.

Mipa naupang chuan, “He nautelem hi ka nauin a awt thei em em mai a, Krismas hunah Krismas Putarin a pek ngei a rin thu min hrilh tawh nghe nghe a,” a ti a.

Kei chuan, “Lungngai reng reng suh, Krismas Putar chuan i nau chu a rawn pe tak tak maithei asin,” ka ti ve ngawt a.

Mahse lungngaih hmel deuh hian, “Ni lo, Krismas Putar chuan tuna a awmnaah chuan a pe thei tawh lo. He nautelem hi ka nu ka pe ang a, ka nau awmna ka nu a kal hunah ka nuin a pe thei chauh ang,” a ti a.

Hemi a sawi lai hian a mitmeng chu a danglam vek a, a lungchhia tih hi a hriat reng mai a. “Ka farnu chu Pathian hnenah chawl turin a kal tawh a. Ka pain ka nu pawh Pathian hnenah hian a kal tep niin a sawi a, chuvangin ka nu hian ka farnu hnenah nautelem chu a ken nghal theih ka ring a,” tia zawi sapa a sawi chuan ka lungphu chu a chawl mai dawn emaw ka ti hman a.

Min en pah chuan, “Ka pa hnenah ka nu chu la kaltir rih lo turin ka ngen a. Dawr atanga ka kir leh hma chu min lo nghak turin ka duh a ni,” a ti zui a.

Chutah, ama thlalak min entir a, thlalakah chuan a nui deuh sang a. “Ka nu chuan ka thlalak hi keng tel se ka duh bawk a. Ka thlalak a ken chuan min theihnghilh thei dawn lo a.”

A sawi zawm zel a. “Ka nu hi ka hmangaih a, min kalsan loin ka bulah awm reng se ka ti a. Mahse, ka pain ka farnu bula awm turin a kal a ngai tih min hrilh bawk sia.”

Nautelem chu mittui parawl kuang chungin a en leh ngawih ngawih a.

Rang deuhin ka wallet chu ka ban nghal a, mipa naupang hnenah chuan, “I pawisa chu chhiar tha leh ang hmiang. I pawisa neih khan nautelem leina chu a lo daih maithei asin,” ka ti a.

“Awle,” a ti mai a, “Nei daih thei ila ka va’n ti e.”

A pawisa chu kan chhiar ta a, a hmuh loh lai chuan ka pawisa chu ka telh belh a. Nautelem man chu a daih mai bakah tlem chu a la bang nghe nghe a.

Kan chhiar zawh chuan mipa naupang chuan, “Lalpa, ka mamawh tawk pawisa min pek avangin ka lawm e,” a ti chhuak a. Min en pah chuan, “Nizanah ka mut hmain Pathian hnenah ka farnu nautelem leina tur hi ka dil a. Pathianin ka tawngtaina kha a lo hre tak tak a nih hi!”

“Ka nu ta tur rose var leina tur pawh ka duh lutuk a, mahse Pathian hnena thil tam deuh dil vak vak chu ka inthlahrung ve bawk sia. Mahse, ka dil ngai miah loin rose var leina tur pawh min pe nghal a. Ka nu hian rose var hi a ngaina lutuk a.”

A hnu deuh chuan dawr neitunu chu a rawn kir leh a, kei chu dawr atang chuan ka chhuak ta daih a. Hmundangah ka mamawhte chu ka en ta daih a. Ka rilruah mipa naupang kha a cham reng mai a.

A hnu deuh chuan nihnih kaltaa chanchinthara an thil puan kha ka hrechhuak a. Zurui pakhatin a truck khalh laiin nu pakhat leh hmeichhe naupang chuanna car a sut thu kha ka ngaihtuah chhuak zawk a.

Hmeichhe naupang chu an insutna hmunah chuan a thi nghal a, a nu pawh a dinhmun a tha lo hle a, khawl hmangin a nunna chu an la chelh hram hram chauh a ni a. A tha chhuak thei tawh dawn lo tih an hriat avangin a chhungte chuan khawl chu tihtawp mai an rilruk tawh nghe nghe a.

Hemite chhungkua hi nichina mipa naupang chhungte kha an ni thei ang em?

Mipa naupang nen kan intawn atanga nihnih hnuah chuan chanchinbu ka chhiar a, khawl hmanga a nunna an chelh kha a thi ta nge nge tih an lo ziak a.

Ka chhiar zo chiah chu hmanhmawh deuhin mitthi vuina hmun lam pan chuan ka kal nghal vat a. Kalkawngah chuan rose var bawr lian tha tak hi ka lei nghal a.

A vuina hmun ka va thlen chuan chu nu chu kuang chhungah an lo dah a, an lo la chhin lo a. A kutah chuan rose var hi a lo keng a, a awm zawnah chuan mipa naupang thlalak leh nautelem chu an lo dah bawk a.

Ka rose par lei chu kuang bulah chuan hmanhmawh deuh hian ka va dah a, rang takin ka chhuak leh nghal vat a. Ka mittui chu dan rual loh hian a rawn sur zung zung mai a, ka nun chu a inthlak danglam chiang kher mai.

Kha mipa naupangin a nu leh a farnu a hmangaihzia kha tun thleng hian a mak ka ti tawp thei lo. Khatiang taka inhmangaih kha driver zuruiin second reilote chhungin a lakbosak ta vek mai chu a ni sia!!

Tuesday, October 15, 2013

Hnathawh Zak Suh

Khawvel a changkang zel a, thalaite hawiher leh rilru puthmang pawh a inthlak danglam ve zel a. A tha lam a awm laiin a tha lo lam pawh a awm tel ve zel lo thei lo a. Thil chi hrang hrang zinga ka vei ve em em pakhat - hnathawh zah - chauh hi ka’n thur chhuak teh ang.

Changkannain min hual vel chuan kan nun dan te kan her rem ve zel a tul thin a. Hun engemaw lai khan thalaite zingah hnathawh zak tlat, mi hnathawk pawh nuihzat deuh tlat an awm thin a. Mahse, tunlai thalaite zingah chuan hetiang rilru pu hi an tlem leh ta tial tial niin a lang a, thil lawmawm tak pawh a ni.

Tunlai thalai tam tak chuan mahni phak tawk hna an chelh fur tawh a, hmasawnna duhawm tak a ni a tih theih a. A hma deuha hnathawh zak tlat te, thiante hnathawk nuihzat chingte kha chu an reh ve tial tial bawk. Nakin zelah phei chuan a reh hmak theih a duhawm hle mai a, mi hnathawk nuihzat thinte hian anmahni kha an nuihzatthlak zawk daih a ni tih an hre der si lo!

Mahni eizawnna tur pawh ngaihtuah peih lo, chhungkaw mamawh pawh ngaihtuah ngai lo, inchhung mamawh lam tum lo, gas lak te, ration lak te, bungraw thiar takngial pawh peih lo ho hi a nihna takah chuan an hmuhsitawm em em a. Nu leh pa thawhchhuah sa ring ringawt, mahnia engmah tak tak thiam si lo, hawi sang viau si te hi tu teh vakin an ngaisang lem lo.

Hetiang mi ai chuan mahni thawhchhuah ngei ring, mahnia intodelh thei, hun awl nei tam thei lo khawpa hna thawk nasa te hian ngaihsan an hlawh daih zawk a. Thiltihna kawng hrang hrangah pawh an rintlak daih zawk a, rin pawh an hlawh zawk thin reng a. ‘Inti’ engemaw deuhte hi chu veng khat/khaw khat parawn an ni mawh viau.

Tunhmaa khawi lai dawrte emaw vela thu huang thin pawh hmuh tur an vang tawh viau mai a, hei pawh hi hmasawnna leh changkanna duhawm tak zinga tel ngei ngei tur chu a ni. Mahni ina chaw ei leh riahluh bak chu hmundanga theuleu mai mai sawi tur an tam thin viau a, mahse tunah chuan a dan a dang tawh hle.

Zingah tlai deuhah an tho a, tukthuan ei zawh veleh hmanhmawh deuhin an chhuak a, dawrteah an thu leh mai mai a. An ril a tam hunah ei tur ngaihtuahin inah an haw leh a, an ei zawhah dawrte lampang bawk an pan leh a. Zanriah ei dawnah an haw a, an eikhamah chhuahna tur bawk an zawng leh a. Chhungte mut hnuah an haw leh a, tih tur nei em em lo pawhin zankhaw tairek thleng thleng an meng leh reng bawk a.

Hetiang hrim hrima nula tlangvalin hun an hman chuan tu tan mah a pawi lo, anmahni tan a pawi ber. Rin tur an neih loh hunah engtin tak awm ang maw? Tam tak hi chu an hmabak a eng vak bik lo maithei. Mahni kea ding thei tur pawha hma la peih tlat lo chu kawppui atan pawh an duhawm vakin a rinawm loh. ‘Mami, i bialpa chuan enge a tih thin a?’ ‘Eng vak mah, a nu leh pain sorkar hna an thawk a, amah chuan bike a nei..’ Innghahna tlak ni tak maw?

Mahni phak ang tawk hna thawk ila, kan hnathawh chu eng pawh ni rawh se, lungawi taka mahni hna thawh hi a pawimawh a. ‘Hna hnuaihnung’ hi a awm thei lo hrim hrim a, chuvangin, eng hna pawh i thawk a nih a, i hna kha rinawm taka i thawh phawt chuan i hna kha a hnuaihnung lo tihna a ni mai. Mahni hnathawha lungawi tum lo, inthlahdah deuha thawk thinte hi an khawngaihthlak a, an ngeiawm duh viau bawk.

Taima takin mahni hmaa hna awm chu thawh mai tur a ni a, hlawh lak dawn pawha inthlahrung hauh loa lak ngam tluka hlu a awm lo. Duhdah deuha thil tih puat puat te hi chin loh a tha viau bawk a, hlawh chauh duh, thawk tha peih si lo tih ang chi hi thalai tan lek phei chuan nih duh hauh loh tur a ni.

Hlawh kan duh a nih chuan tih tak zetna thinlung pu chunga hna chu thawh mai tur a ni mai a, a nih loh chuan tih loh law law a, hlawh pawh lak loh ngam a fuh zawkin ka hre thin. Min chhawrtute tana rintlak leh rin ngam nih kha a pawimawh a, chutiang tur chuan thahnem pawh ngaih deuh chu a ngai thin a. Hah deuh mah ila, nakin zelah kan tan a lo tha zawk a ni tih chu a lang ngei ngei thin tih hriat a tha.

Confucius chuan ‘I nuam tih zawng tak hna thawk la, i dam chhung zawngin nikhat pawh hna i thawk dawn lo a ni mai’ a ti. Mahni nuam tih zawng hna thawk ni na na na a hna thawk dawn lo nih leh chu a inhmeh lo viauin a lang a, mahse a sawi tum tak zawk chu, kan nuam tih zawng tak hna kan thawh phawt chuan rilru hahdam takin kan awm reng thei dawn a ni tih lampang a ni daih. Mahni nuam tih zawng chu tumahin kan hmachhawn hreh lo chu a nih hi.


Benjamin Franklin pawhin ‘Hnathawk thin mihring chu mi hlim tak a ni thin a, hnathawk ngai lo bawk hi khawvel hrehawm ti thinte chu an ni’ a lo ti bawk a. Anne Frank pawhin ‘Thatchhiatna hi ngainatawm viau mahse, hnathawh hian lungawina min pe zawk thin’ a ti bawk.


Brad Henry chuan, ‘Nangmah inringtawk la, engkim a fel duak mai ang. I theihna te ring tawk la, rim takin thawk la, engmah tih theih loh i nei ngai lo ang’ a ti bawk.

Khawvela milar leh miropui tia kan sawi thinte hi engmah ti loa rawn lar emaw, rawn ropui emaw an ni hauh lo tih hriat a tha. Rim takin an thawk a, theihtawp an chhuahna zara lar leh ropui an ni a. Hnathawh hi an ngainep ngai lo mai ni loin, an ngaisang hliah hliah zawk a ni.

Mi tam tak chu tlema vantlang chung deuh nia an inhriat avangin hnathawh mai bakah thil hrang hrangah zah tur an ngah thei hle a, hei hi changkanna dik a ni hauh lo.

Hman zana Tribal Beats judge, Tribal Power frontman OPA thusawi kha ka bengah a ri ring hle mai. “Mizoramah celebrity kan awm lo,” a ti mauh mai. Mizo zingah ‘celebrity’ tia sawi tur thlang chhuak dawn ta ila, amah OPA hi thlan chhuah hmasak zinga tel awm tak a ni a, mahse ‘celebrity’ kan la awm loh thu sawituah a tang tlat.

Chutah, “Intihlar tak avanga bus ah pawh chuang duh lo an awm tih an sawi thin a, hetiang hi nih ve loh tur,” tih sawi telin, tunlai Mizo hmeichhe zinga zaithiam ber tih theih hial Zoramchhani pawhin ar a vulh a, arsa a zuar thin tih te a sawi tel bawk a. Tin, mipa zaithiam Joseph Zaihmingthanga’n gas bur a pu lai thlalak te pawh thawkkhat lai khan hmuh tur a awm bawk. An fakawm a, an entawntlak tak meuh meuh.

A ni lah taka, ‘inlak’ deuh vanga zah tur hre lutuk hi chu chhawr tlak an tam lem lo viau. Heng mite hian changkang emaw an inti viau a, mahse mipangngai mitah chuan khawvela changkang lo ber berte an ni tlat thung. Eng kawngah pawh mi inthlahdah leh zelthelte chu an ding chhuak ngai lo tih hre thar leh ang u.

Tuesday, September 10, 2013

USEFUL HINTS: THE LIGHTER SIDE

1.    Inbual dawna sahbawn a lo te deuh tawh a nih a, a dang a awm remchang si lo a nih chuan ‘a phuan duh lai berah’ khan han nuai phuan vak la, taksa peng hrang hranga semdarh tawh mai tur a ni. Hei hi chu inrenchem thilah pawh a tangkai hrim hrim.

2.    Khawlaia kal laia mawnga kekawrte a inzeh hian a ninawm duh hle a. Hetiang hun i tawng a nih a, i hnunga kal an awm a nih chuan siamthat a nuam chiah thin si lo a. Khawi lai hmun remchangah emaw bang nghengin ding la, i phone emaw khawih pahin kut lehlama kekawrte inzep chu siamthat hmak mai tur. Tuma’n an rawn hre tawh lo reng reng. (Hetianga mawnga kekawrte a inzeh hi chuan kan kal dan te hi a fuh lo zo vek zel a, siamthat vat vat a ngai thin.)

3.    Kawnga kal laia vawih chhuak hi a buaithlak duh hle a. Hetianga i awm a, i insum thei meuh tawh lo a nih chuan motor bengchheng deuh rawn tlan hun lo ngaichang la, chutiang a rawn tlan chuan i bul vela a rawn tlan lai takin lo sah huau huau mai rawh. Mahse, i sah huk hma khan i bulhnai deuhah midang an awm leh awm loh erawh en chian hmasak a tha ang.

4.    Hritlang hnaptawlh hi a hrehawm a, a ninawm bawk a. Mi ina i len lai emaw, chaw i ei dawn emaw a nih a, i hnap a nghet lo viau a nih chuan thil ngaihtuah muk hmel deuhin vanvadak deuh vuah mai la, i hnap tawlh tur kha zawi zawiin a kir leh ang a. Mahse, hetia tih ringawt hi a tawk loh avangin ri miah si loin i hrawk lamah i sut lut zel tawh mai dawn nia.

5.    Pheikhawk bun uih tana tha ve deuh chu, zanah ke i sil peih tawh si lo a, mut i duh tawh si a nih chuan i ke chu polythene-in tuam hmiah mai rawh, rizai velah i ke uih rim kha a kai lo reng reng ang.

6.    Ke sil peih loh sawi takah chuan, zana i mut dawnah ke i sil peih tawh si lo a, i mu duh tawh si a nih chuan mawza bun hmak mai la, rizai kawr suk ai chuan mawza suk a awlsam daih zawk.

7.    Tui neih vak loh lai chuan ruahsur lai hian sahbawn nen pawna tlanchhuah hmiah zel mai hi a finthlak phian. Mahse, duh aia a sur rei loh erawh a hlauhawm thin a, hmanhmawh deuha chet chu a ngai fo.

8.    Hriat loh laia hnapkhir lang tut hi a mawi duh loh mai bakah a zahthlak duh angreng hle a. Hetianga i hnapkhir a lawr loh nan, mi zinga i awm laiin a khat tawkin i kutzungtang kha tiparh la, i kutzungchal khan i mitko kha hiat der la, i kutzungte kha i hnarkuaah hnawh thin ang che. Hetianga i tih hian i hnapkhir a lo lawr palh a nih pawhin i nawrlut thei dawn a ni.

Thursday, July 11, 2013

Social Network leh Mizo thalaite

WhatsApp
WhatsApp Messenger hi phone atanga thu, milem, thlalak, video leh music inthawn zung zung theihna a ni a. WhatsApp Inc. hi 2009 khan Yahoo! ah pawh hun rei tak lo awm tawh, Brian Acton leh Jan Koum te chuan Santa Clara, California ah an din tan a ni.
Thalaiin an hmelhriat atangin an lar chak hle a, October, 2011 kha chuan nitin message billion 1 an buaipui thin a, April 2012 ah chuan nitin message billion 2 buaipuiin, August 2012 ah message billion 10 a kai chho hman a ni.
WhatsApp hian open standard Extensible Messaging and Presence Protocol (XMPP) an tih chu a hmang a. Phone a kan install chiah hian kan phone number neih sa atang khan WhatsApp hmang leh hmang lo a thliar nghal thlap zel a ni.
He thil tangkai tak mai hi smartphone ah chauh hman theih a ni a. Android, BlackBerry OS, BlackBerry 10, iOS, Series 40, Symbian (S60) leh Windows Phone ah chuan a hman theih hlawm a ni.

WeChat
WeChat hi mobile phone atanga thu, aw, milem, thlalak, video leh music inthawn theihna a ni a. China ram atanga an tih chhuah niin, January 2011 atang khan an hmang tan a. Android, iPhone, Blackberry, Windows Phone leh Symbian hman theihna phone ah chauh a tih theih a. Tawng chi hrang hrang - Chinese, English, Indonesian, Spanish, Portuguese, Thai, Vietnamese leh Russian te a hman theih a. Wi-Fi, 2G, 3G leh 4G data network te a support vek a ni.
Jeff Xiong, Co-Chief Technology Officer, Tencent chuan WeChat hi a enkawl a. Thildang aia a danglamna chu ‘Shake’, ‘Look Around’ leh ‘Drift Bottle’ te a chhawm tel hi a ni.
October 2010 khan Ma Huateng chuan ‘Weixin’ tiin bul a tan a, May 2011 ah million 4-5 velin an hmang a, 2011 kumtawpah chuan million 50 in an hmang hman a. March 2012 ah chuan million 100 an kai chho hman a. April 2012 khan a hming hi WeChat tiin an thlak a. January 2013 thleng khan million 300 chuangin an hmang tawh a ni.

Skype
Skype hi August 2003 khan Kazaa siamtu, Estonian developer - Ahti Heinla, Priit Kasesalu, Jaan Tallinn te leh Danish developer Janus Friis bakah Swedish developer Niklas Zennström te chuan an siam tan a. 2010 kumtawp thleng khan a hmangtu hi million 663 an awm hman a ni.
2011 khan Microsoft chuan $8.5 billion zetin an leichhawng a. Microsoft Skype division headquarter hi Luxembourg ah an inbun mek a, Tallinn leh Tartu, Estonia ah pawh thawktu 44% vel chu an la awm bawk a ni.
Skype hmangtute hi aw leh video hmangin an inbe thei a, thu pawh a inthawn zung zung theih a ni.Twitter

Twitter
Jack Dorsey chuan March 2006 khan Twitter hi a siam a, July thlaah a duh apiang hman theih turin a tlangzarh nghal a. 2012 ah chuan a hmangtu hi million 500 an tling hman a. Mi thenkhat chuan ‘internet SMS thawnna’ ti tein an sawi thin.
Twitter Inc. hi San Francisco ah an awm a, New York City, Boston leh San Antonio ah te pawh an inzarpharh tawh bawk a ni.
An logo, sava lem hi March 2006 atangin an hmang tan a, September 2010 thleng khan a pangngai an hmang chho a. Hemi hnu hian tlemin an siam danglam leh ta a. June 5, 2012 ah an logo pathumna chu an hmang leh bawk a ni.
Twitter hi website tlawh hlawh zual 10 thlanchhuah zingah a tel phak a ni.

Facebook
Mark Zuckerberg chuan Harvard University-a a zirpui - Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz leh Chris Hughes te puihnain Facebook hi February 2004 khan a siam a. A tirah chuan Harvard zirlaite hman theih tur chauha tih a ni a, an huang an zauh zel a, tunah chuan khawvela social networking service hman nasat ber a ni tawh a, khawvel hmun hrang hranga awm, kum 13 chin chunglam tan chuan a hman theih vek tawh a ni.
September 2012 thleng khan Facebook hmangtu hi billion 1 chuang an ni hman a, heng zinga 8.7% te hi ‘fake profile’ an ni a. May 2011 thleng khan Facebook hmangtu zinga million 7.5 te chu kum 13 aia naupang an ni a, kum 10 hnuailam pawh million 5 lai an awm bawk.
2012 chhung khan Facebook sum lakluh hi $5.1 billion lai a tling phak a, a vawikhatna atan Fortune 500 list ah langin, May 2013 ah khan 462 na a ni.

Orkut
Orkut hi social networking website a ni a, Google chu a neitu leh a enkawltu an ni. A siamtu hi Google michhawr, Turkish software engineer, Orkut Büyükkökten niin, India leh Brazil velah a lar hle a. October 2011 thleng khan Orkut hmangtu zinga 59.1% chu Brazil rama awm an ni a, 27.1% chu India rama awm an ni bawk a, Japan rama awm 6.7% an awm bawk.
August 2008 khan California atangin bul an tan a, tun thleng hian a hmangtu hi million 33 vel an awm mek a ni.
“I FB ngai em?”
“Ngai lo..”
“Anih WhatsApp?”
“Ngai chuang lo”
“WeChat tal pawh?”
“Ka la hre ngai lo hrim hrim”
“Skype, Twitter tih vel pawh maw?”
“Ka hriat vawikhatna”
“I va’n changkang lo em em!”


Tunlai thalaite’n ‘changkang’ an tehna bulpui pakhat chu ‘social networking’ hi a ni a tih loh theih loh a. Facebook, WhatsApp, WeChat, Skype, Twitter leh a dang tam tak hmangin khawvel hmun hrang hranga awmte pawh an inbe zung zung thei tawh a. A thain a awlsam phah phian a.

Mobile phone kan hmelhriatna a la rei lo viau a, SMS inthawn theihte kha a ropui kan tiin, changkang kan ti em em thin kha ania. Tunah chuan a aia tha a rawn chhuak hnem ta hle a, khawi hmunah pawh kal ila, a chunga ka sawi ang chi khi an lo hmelhriat hlawm viau zel a. Thalaite nunah dinhmun pawimawh tak a luah chak hle.

Social networking hian Mizo thalai chauh pawh ni loin, khawvel pumpuiah thalaite nunah bu a khuar thuk tawh hle mai a. Thil reng reng chu a thatna lai a awm rualin a thatlohna pawh a awm ve zel a, Mizo thalai zingah pawh tangkai taka hmang an tam viau laiin a thalo zawnga hmang pawh an lo awm ve teuh zel tho a ni.

A thatna:
Tunhnaiah chuan Facebook hi thalaite buaipui ber a ni mai a. A hma deuhin Orkut an tia, Facebook lamah an insawn leh a, a hmei a pain an tuipui hlawm hle mai a. Facebook bikah hian Group leh Page tha tak tak a awm teuh mai a. Chanchinthar lampang te, I.T. lampanga inpuihtawnna te, thil zawrhna hmun te, Pathian thua tuihalte inkawmna te, dan (Law) lampang inhrilhhriatna te, fiamthu thawhna te, zualko te, nupa inkar thu leh hla leh a dang tam tak a awm.

Heng Group leh Page hmang hian khawvel hmun hrang hranga awmte an inkawm a, thil an inhriattir zung zung thin a. Chanchin tharlam inhriatpawh zung zung theih te, mimal harsatna chungchanga inpuihtawn theihna te hi a tangkai em em mai a. Mi tam tak chuan Facebook kaltlang hian a hmuha hmuh chu sawi loh, an la hmelhriat ngai miah lohte tanpuina an dawng fo tawh a, an harsatna an chinfel phah fo.

Mi tam tak chuan an hna avangin thenrual an kawm hman meuh lo a, hetiang mite hian Facebook leh thildang hmangin khawvel hmun hrang hrangah thian an siam teuh a, pawn chhuak lem loin thian an kawm ve theih phah thin a. Engemaw kawng zawnga ngaihtuah phei chuan khawlaia chhuak loa thian kawm theih chu a him zawk phian lehnghal.

Tin, WhatsApp, Skype leh WeChat a lar chho ta viau bawk a. He’ng hmang hian thu, milem, thlalak, rimawi leh video te a inthawn zung zung theih tawh a, a awlsam tawh khawp mai a. Ral hla deuh atang pawhin a inbiakpawh zung zung theih tawh mai a, tha leh hun a hek lo riau tawh mai a ni.

Heng bakah hian thian hlui, hmun hrang hranga awm darh tawhte an han inchhar leh nawlh nawlh a, chhungkhat laina tih inhre lutuk lem lo te pawh an han insawipawp leh hlawm a, hetiang kawngah pawh hian a tangkai riau chu a ni.

Thatlohna a nei:
Thil reng reng chu a thatna lai awm tho bawk mahse a thatlohna hi a awm ve zel bawk a. Facebook, WhatsApp, WeChat, Skype, Orkut, Twitter tih velte pawh hi a thatna sawi tur a awm teuh rualin a thatlohna pawh sawi tur a tam thei viau bawk a. Mizo thalaite pawh hian a thalo zawngin an hmang nasa ve tawh hle.

WhatsApp, WeChat tih vel hmang thei tur chuan handset tha pangngai ve deuh a ngai a, thalai thawhchhuah la nei si lo pawhin hman ve vek an tum avangin an chhungte tan phurrit an siamsak fo mai a. Chutah, handset tha tak an neih hnuah internet hmang thei turin ‘phone tui’ thun a ngai leh a, an chhungte an thuntir leh bawk a, an sawi ang deuhin “pre-paid” leh “post-paid” tih vel aiin “parent’s paid” chu an buaipui zawk fo thin. An changkan luatah an chhungte lu a hai map zel chu a ni.

Awlsam taka thil inthawn zung zung theih a nih tak avang hian a bikin mi thlalak leh video vel an inthawndarh nasa hle mai a. Miin darh lo tura an duh ngawih ngawih ang chi phei chu a darh chak duh lehzual emaw tih mai tur ania, reilote chhungin khawvel hmun hrang hrangah an nei nghal fur tawh mai a ni.

Facebook bikah hian Group tha tak tak a tam viau laiin zahmawh rawngkai tarlanna pawh a thahnem tawh hle a. Facebook hmangtu tam tak hi sorkarin kum tlinga a la ngaih loh te an ni hlawm a, hetiang Group tha lo tak takah hian an tel ve zel tawh bawk si a, a tha lo zawngin an rilru a hruai ngei dawn tih a chiang hle. Tin, thlalak leh video thenkhat an phochhuah te hi chu a neitute phalna la hmasa loa tihdarh a ni tih hi a chiang hle mai a, dan bawhchhiatna a nih mai piahlamah tu emaw chuan an hmingchhiat phah thei viau bawk a ni.

A tlangpuiin zahmawh lampang hi mipa lamin an bawh nasa lehzual a, hetiang vang te pawh hi a ni mahna, Facebook velah hmeichhe thenkhat chu tawngkam zahmawh tak takin an be leh pawp thin a. Hetianga tih ching tam zawkte hi kum naupang tak tak an ni duh viau lehnghal. An nu leh pate’n ngaihtha taka naupangchhe thlira an thlir liam mai mai ang hi an ni tawh lo fo thin a, hei hi nu leh pa pawhin an hriat chian a pawimawh khawp mai.

A pawi thei:
Thildang chu dahtha ila, mi phalna la hmasa loa an thlalak leh video lo tihdarh hi India danpui chuan a phal lo hle a, hetianga ti thinte hian thubuaia an la a nih chuan a tidarhtu chu na taka hrem theih a ni tih hriat a tha hle.

A neitute phalna la hmasa loa an thlalak vel tihdarh hi IPC Sec. 43.22 te, Sec. 43.23 te chuan a khap tlat a. He dan bawhchhia te chu pawisa chawitir an nih bakah kum 10 thleng lung in tantir theih an ni.

Facebook, WhatsApp, Wechat tih vela mi phalna la hmasa loa an thlalak i tihdarh khan dan hmanga khinlet i nih chuan pawisa i chawi teuh ang a, jail-ah kum 10 thleng i tang thei a ni tih hriat a tha a. Intih ‘engemaw’ deuh talh te hi a finthlak lo khawp mai a, tunlai khawvel changkang tawhah phei chuan miin dan hmangin hma an la deuh zel tawh a ni tih hi hriat thar a tha hle awm e.

Friday, June 21, 2013

KA INKHEL VE THIN

Inrinni a rawn inher chhuak a, tukthuan kan ei zawh kha chuan rilruah thildang a lang tawh lo, 'Khawi field ah nge kan kal ang?' tih te, 'Tu te nen nge kan inkhelh ang?' tih te kha a lian em em tawh mai thin.

Khatiang hunlai vel kha chuan tunlai angin kaihruaitu tha pawh kan nei lo, TV ah duh duh huna inkhel en tur pawh a awm hek lo. Mahni tui tui khan kan tui ve em em mai a, nilenga kan inkhelh pawhin kan hah thei meuh thin lo. Tunah erawh pen thum kan pen hlek a, kan thaw hluam hluam zel tawh mai chu a nih hi!


Club kan din:
A 'sangkhat zakua' ang zawngin ka hre ta chiah lo a, kan thianzahoin Football club kan din ve a, kan phur thei khawp mai a. Sikul chawlh leh hun awl dangah te kan inhlawh thin a, kan pawisa hlawhte chu kan dahtha zel a, kan thianpa pa Calcutta zin tumin jersey leh mawza set kan chah a. A rawn hawn a, chhun pachangah kan ha chhin a, kawngpuiah kan inkhelhpui nghal ngei bawk a, a va han nuam tak e aw! A hunlai kha chuan kha aia ropui kha a awm bik chuang lo ang.


Club han din meuh chuan rilruah a tla na khawp mai a. Ka la hriat reng pakhat chu, kan thianpa Hruaitluanga te khan video player an nei a, video cassette hawhnaah kan kal a, Tottenham club video kha kan hawh a, an training lai kha kan en a, an tih vel dan kha kan han by-heart deuh ngei a. Kha video kan en avang khan kan thiam belh em em erawh ka hre lawi si lo.


Kan inchuh:
Member kan pung ve zel a, Inrinni kha chuan nileng deuhthawin kan inkhel thin a, a nei remchang apiangin kan inchuh tur an rawn keng a. Cup, Shield, Comics tih vel te kha a ni nuk hlawm a. Vawikhat chu kan thianpa, chatuan ram min pansan tawh, Lalrochama khan ama ar vulh lai a rawn ru chhuak a, High Field ah kan kal a, mi an lo tam em avangin Armed Veng field lam kan pan leh a.


Armed Veng atangin team 2 an rawn tel a, entry fee Rs. 30/- ve ve an rawn thehlut a. Anni team 2 chu kan inkhelh hmasak tir a, a chak zawk chu keini team chuan kan hmachhawn ve leh a. Inkhelh tan atanga rei vak loah 3-0 in hma kan hruai nghal a, kan phur khawp mai a. Ar kan hawn leh theih dawn bakah Rs. 60/- kan neih belh lehnghal!


Kan tumpuite chuan an zia an rawn chhuah ta tak tak a, hun a tawp meuh chuan 6-3 ngawtin min han lehthal leh ta a nih kha! Ar chu kan hawn thei ta lo a, mahse Rs. 60/- kha kan la chang ta tho a. Electric Veng atanga Zarkawt panna step sira vai thingpui dawrah thingpui kan in a, kan pawisa pawh chu kan hmang zo nghal vek a. Kan inkhelh laia ruahsur nasa vanga kan berh vek kha in kan thlenpui langsar zual chu a ni deuh mai.


'Kopang hisap':
Khatiang lai vela kan inkhelh tamna ber chu tuna Aizawl West Joint YMA Field hi a ni a, kha'nglai vel kha chuan Public Playground tih a ni thin a. Treasury Square bus stand opposite chiahah sawn field siamthat dan tur milem lian deuh mai an tar reng thin a, mahse khatiang ang kha chuan tun thlengin an la siam ta lo chu a nih hi.
Public Playground ah khelhna kan chan loh chuan a bul deuh chiaha awm, K.M. High School field ah khan kan khel mai zel a. He field hi a lian lutuk lo a, mahse nuam ti tak chuan kan khel ve zel tho a.


Field ko chhak lampangah chuan leivung tla khawm hi a awm a, tlan lawn nuam tawk vel hian hmun 4/5 velah a awm hlawm a. Kan han inkhelh tui tak tak hi chuan kopang lamah chuan ball kan tlan lawnpui nasa thei hle mai a, kopang lamah kha chuan 'out' kha a awm ve tlat lo.


Keini aia rual u deuhte khan 'kopang hisap' kha an thiam riau lehnghal a, kopang an pet per a, ball rawn let leh kha anmahni bawkin an lo dawng leh a, an khingpuite kha an bum phah fo mai a. A then chuan anmahni leh anmahni 'through ball' inpekna remchangah an hmang fo bawk a. 'Kopang hisap' tactic hmang thiam deuhte kha chu kan va han ngaisang thei tak aw!


Kawngpui field:
Sikul banah kan inthlak a, kan chhehchhawl thawmhnaw nen kan tlan chhuak leh nghal a, kan kawmchhak kawngpuiah kan inkhel thin a. Beetar a rawn lar chho a, kawngpuia inkhelhna atan khan a tha khawp mai a, bun a nuam a, mahse a peh hma fu bawk sia. Ka Beetar pawh kha thuina a tam hman thei khawp mai, khawl la pangngai te, thirzai te kha a inpawlh nuk zel. Beetar nei, peh ve miah lo kha chu tlema naupang chut, rual pawl lem loah kan ngai chu a ni ber.


Kan football boot mawlh mai kha:
Football boot chi hrang deuh kha a awm chuang lo a, duh thlan theih vak pawh a ni lo. Inkhel thin kha chuan 'Ch. Sing/Singh' (A sipel pawh ka hre lo) kha kan bun deuh vek ringawt mai a. A inanlohna chu a then a hlui deuh a, a then a la thar deuh tih a ni mai. A tifai peih deuh an awm a, tifai peih vak lo ta kha chu a khawro thei viau.


A hling kha thing ania, a savun lah kha a khawng duh khawp mai a. A hling a ral deuh tawh chuan a kilhna perek kha a rawn tlang thin a, kehnuai a na duh khawp mai. Kan thiam ang angin perek hmawr zum lai kha chu kan chhu kawi a, a ziaawm phah ve deuh thin.


Kan han inkhel a, chirhdiak velah kan tlanlut a, a tuk vela boot huh a ro leh chiah kha chuan khawng tha thei tak a ni. Inkhelh dawnah te tuiin kan chiah zawi hmasa te te thin. Lei char deuha tlan phei chuan boot chauh ni loin keimahni pawh kha kan khawng tel ta emaw tih mai tur a ni.


Football chauh lo pawh:
Kan thinlungah football kha a ropui fal hle a, mahse infiamna dang pawh kan tikual ve nual tho a. Hockey hi ka khel tam lo khawp mai a, Pu Saizela te kawta mau zung suih chawp leh a ball pawh chaihchun suih mum chawp hmanga kan inkhelh thin kha ka hun hnuhnung chu a ni deuh mai a. Hockey stick pangngai kha pakhat chu ka nei ve hman a, rei pawh ka nei hman lo, ka vaw tliak zui ta daih lehnghal!


Badminton lamah kan lut leh a, kan kawmchhakah khatih laia PWD SDO hi a awm a, an kawt kha badminton court leng turin an lai zawl a, alkatra hi an chhung a, chutah chuan chhunah leh zanah kan inkhel ve thin a. Ni sa em em mahse nileng pawhin badminton kha kan khel peih tho nia!


Tunah chuan...:
Inkhelh kha nuam kan ti ve hrim hrim a ni mai a, thlen san vak kha kan rilruah a lang pha lo khawp mai. Tin, khatiang hunlai kha chuan mahni veng aiawha khelh theih bak kha chu awm thei hian kan ngai lem lo a ni ber.



Tunlaiah chuan thil a danglam zo ta a, India rama club lian ber berah te pawh Mizo an tel ve ta nuk mai a, hmasawnna hi a zuanin a zuang a tih loh theih loh.


Thalaite tan infiamna hi eizawnna tlak a ni tawh tak tak a, bul tanna pawh a tha tawh teh narawh e! Coach tha tak tak kaihhruaina hnuaiah an inzir tan a, an hmalam hun hi a eng tawh viau mai a. Keini, mahni duh dan dana khel ve tawp, thianzaho zinga a dawihzep deuh leh tlaw deuh chu goalkeeper ni tura ngai ringawt thin te nen chuan inanglo tak kan ni.


Hetiang tak hian thil a awlsam tawh a, thalaite tan chuan tih tak zetna thinlung neih a pawimawh a. Keini anga ti vel mai mai loin thahnemngai takin, hlawhtling ngei ngei tura tih nachang hria se ka lo ti rilru ve mai mai thin.

Friday, May 31, 2013

HNUTE

Hmeichhe taksa peng pakhat, vun nem deuh awm khawm mai mah ni se, hnute zet hi chuan mipa min va han tibuai tak em! Pathian thilsiam zingah chuan mipa tan chuan a hlu ber pawl a tih loh theih loh.

Naute hnute nghei thei lo te hi patling tan chuan dem ngawt chi a ni reng reng lo. Naupang aiin puitling hian nghei harsa kan ti zawk zel a, MUP member ni pha tawh pawh hian an nghei hleithei lo chu a nih hi.

Hmeichhe tan chuan an taksa peng pakhat ve mai a ni a, eng vaka ngaih awm loh tak hi mipain kan hlut vang nge ni, an ui phian zel lehnghal a. Khawih vanga ral thei mah ni hlei lo, phalrai ve deuh thin awm hi ania.

An dul emaw, an taksa peng dang, tlema vun nem awm khawmna khawih ila, engtin vak mah an ti awm si lo a, hnute erawh kut hmawr pawhin dek zeuh ila, kan thum nghal dawp emaw a ni ang a. Mipain kan lawm vang hian an lo induh phah ta vel te pawh a nih hmel ta viau.

Mipa tan lah tisa nem awm khawm mai a ni a, han khawih khan hlawkna kan nei em em pawh a ni chuang lo a, eng vang taka hetianga hnute hi ngaina leh lawm nge maw kan nih le? Mak ve deuh chu a ni.

Zan lamah nautein a hnek zawh huna hnek ve ngei tumin pa berin ngawi rengin an lo chang ngar ngar a, naute muthilh hnua nu berin khawih a phal loh chuan patling meuh pawh a titau bur bur zel chu a ni sia. Hnute hian 'thiltihtheihna mak tak' a keng tel em ni le?

Tisa nem tak, fate tana chaw tha bawm hian patling rilru a thlak danglam hlawk thei tlat mai te hi mak danglam ve tak chu a ni. A lian emaw, a te emaw, a hnathawh theih dan leh mipa rilru a tihdanglam theih dan lah chu a danglam chuang miah lo lehnghal.

Thenkhat tan phei chuan khawih chu sawi loh, a hmuha hmuh ringawt pawh a hlu ania! Hmeichhiate hian roh viau kher lo se mipa tan lawmna tur a va han tam dawn em ve le!!

Thursday, May 16, 2013

‘Pathian a awm lo’

ATHEIST:
Pathian emaw, thiltithei bik an awm hi an ring lo a. Hetiang ngaihdan nei hi kum zabi 18-na atangin an awm tan a. Khawvel pumpuiah engzat chiah nge awm tih hriat hleihtheih a ni lo a, rin dan thenkhatah chuan khawvel mihring zinga 2.3% vel an nih an ring.
Atheist tamna ram nia ngaih te (An rama mihring awm zat atanga tehin): United States - 4%, Italy - 7%, Spain - 11%, Great Britain - 17%, Germany - 20%, France - 32%

AGNOSTIC:
Anni hi Pathian a awm leh awm loh a hriat theih loh a, hriat ngaihna pawh a awm lo tih ngaihdan nei an ni a, Atheist nen chuan an inang chiah lo a ni.
Agnostic tih hi Thomas Henry Huxley chuan 1869 khan a hmang hmasa ber a ni.

Khawvel a changkang zel a, thalaite rilru sukthlek dan pawh kawng hrang hrangin a danglam ve hret hret zel a. Hetiang karah hian thalai thenkhat chuan Pathian awm an ring lo niin an insawi ta hial mai!
Kristian ram kan intih laia hetiang rilru pu an lo awm ta mai hi mak tih loh theih a ni lo a, eng vanga hetiang ngaihdan nei ta mai nge an neih tih hriat chian tumin thenkhat chu ka kawm kual a, min chhan dan chu inang chiah lo mahse a inzul hlawm hle.
‘Pathian awm ring miah lo’ kan tihte hi Atheist tia sawi an ni a, heng bakah hian ‘Pathian a awm leh awm loh hre lo nia inchhal’ Agnostic an awm bawk a. Heng pahnihte hi ka kawm kual zinga mite inchhal deuh ber chu a ni a. Atheist inti tak hi chu an tam lutuk lo a, Agnostic hi an thahnem zawk mah mah niin a lang.

Eng thil nge an sawi:
Mi thenkhat ka kawm kualte chu eng vanga Pathian awm ring lo nge an nih tih te leh eng vanga hetiang rilru hi pu ta nge an nih tih te ka zawt a, Agnostic nia inchhal pakhatin min chhan dan chu, "Thenkhat hi chu an mimal thil tawn fuh theih loh vangtein Pathian an dem phawt a, a hnuah chuan a awm lo a nih dawn hi tih rilru an pu chho a. Thenkhat chu mithiam tak tak, thil 'engemaw' an zawn kual nasat lutuk vanga ringlo te, retheihna avanga rilru hnual, min siamtu Pathian hian min hmangaih ve lo nge a awm tak tak lo ti te an awm" a ti a. Inferiority complex nei nasa leh attention seeker an awm bawk niin min hrilh bawk.
Atheist nia inchhal pakhat chuan Pathian awm a rin loh chhan hi sawiin, “Kristian chhungkaw dik tak leh ring em em atanga piang leh seilian ka ni. Kum 1 kalta vel khan Atheist hi chu ka ni tan ve chauh. Midang tan ka sawi thei lo a, kei erawh chuan Bible leh a ringtute leh khawvel kal dan ka en hian Pathian kan tih hi a awm theiin ka ring lo mai a ni. Tawrhna, tahna, sualna, thihna, thih dan rapthlak, awmze nei lo leh Bible sawi dan nena inmil thei lo tam tak ka hmu nitin bawk,” a ti a.
“Bible thu leh nitin khawvela thil thleng hi an inmil thlawt lova. Supernatural thil, magic, science thiamna atang pawha ni thei lo te hi ring turin min ti a, fiahna, fiah duhna rilru te chu thil sual ber leh dik lo ber anga min ngaih tir a tum vang hian ka ring lo a ni,” a ti bawk.
A chunga mi ang bawka Atheist nia inchhal tho chuan, “Theology te hi ka phak ang tawk tawkin ka zir chiang a, Bible chhunga thu awm te hi sakhaw dang atanga an lo lakchhawn ve mai mai a lo ni sia, rinna siamchawp mai mai a ni ka tih vangin ka rinna hi ka thlak phah ta a ni,” tiin a sawi a.
A sawi zelnaah, “Tunah chuan Pathian hi a awm leh awm loh pawh ka hre lo a, a awm loh hi ka ring khawp mai. Kei chuan Christianity mai bakah Carvaka te, Buddhism te, Jainism te, Judaism leh Bible te hi ka zir chiang a. Church history, Church doctrine te pawh ka phak ang tawk tawkin ka zir tel bawk a, hemi hnu hian thutlukna ka siamfel chiang khawp mai,” a ti bawk.
Pakhat chuan Atheist chu a nih loh thu sawiin, ‘Humanist’ a inti a. Atheist nia inchhal thenkhat chu an nih phak loh thu sawi telin, hengho tam tak hi chu ‘free thinkers’ tiin a sawi bawk a. “Hetiang rilru ka putna chhan ber chu ka inchhiar zau vang hrim hrim ni loin, sakhuana aia ‘humanity’ ka dahsan zawk vang a ni a. Pathian hi ka sawichhe ngai lo a, mahse Zorama Kristianna kan lak dan hi ka vei a, tha ka ti lo a ni,” a ti.
“Kristianah ka inchhal tawh meuh lo a, kei hi chu ‘Humanist’ ka ni tawp mai. Ka sawi tawh angin Kristianna kan kalpui dan hi a dik loh em avangin sakhuana hi ho ka ti zo vek a, hetiang lam ai chuan Zoram-ah ‘administrative reform’ hi engtin nge ka thlentir theih ang tih hi ka ngaihtuah tawh zawk a. Kei hi chu Atheist ni loin Non-Theist ka ni ber zawk,” a ti bawk.
“Humanist chuan Pathian awm leh awm loh hi kan ngaihtuah lo a, kan khel ber pawh a ni lo. ‘Engkim tithei’ an awm a ngai kan ti lo mai a ni e. Pathian tel loa that theih a ni tih hi kan chiang a, mihring mihrinnaa kan that chuan vanram te pawh lo awm mahse kan kan lut ang. A awmzia chu dogma leh doctrine vela buai ai chuan to ‘serve humanity’ kan ti a ni,” tiin a sawi bawk.
Pakhat ve thung chuan, “Mihring hi kan inang lo a, thil tawn azir a nih mai bakah thil ngaihtuah vak vak phei chuan Pathian hi chu rinhlelh ve theih tak a ni. A hmain ka inngaihtuah nasa thei khawp mai a, Atheism kawng ka zawh ve hman lek lek a, an chhiar ang zawng zawng chu chhiar ve ila ka Atheist tawh ka ring. Tunah tak hi chuan ka la Agnostic deuh roh tho a. Hetiang hi ka thlirna atang chuan inlak maksak vang pawh a ni lem lo a, mahse inlak maksak duh vanga inti Atheist vel chu an awm tho maithei a. Ka thianpa pakhat pawh retheih lutukna atangin a Atheist deuh tawh a, a dinhmun ka thlir chuan ka dem lem lo,” a ti.

An rin dan thenkhat:
“Nunna lo awm dan hi tumahin kan hre lo a, nunna lo awm dan kan sawi hmain universe lo awm dan sawi hmasak a ngai ang a, hei hi Science chuan a zir mek a, engmah thu chiang a la hriat loh avangin kan duh duh Pathian kan lo siamtir ringawt tur a ni lo, finfiahna rintlak tak kan nei a nih chuan thuhran ni se. Rinna ringawt hi dikna a ni lo a, engkim hi Pathian siam an ti dawn a nih chuan finfiahna a awm ngei a ngai. ‘Supernatural being’ hi a awm thei lo hrim hrim.”
A tlangpuiin heng mite hian ‘finfiahna’ hi an ngaipawimawh em em a, ‘thil thleng engkim hi finfiahna a awm vek tur a ni’ tih hi an ngaihdan nghet tak a ni a. Finfiahna a awm loh chuan thil rintlak loh, awmze awm lo niin an sawi mai thin. An thil hriat fiah chiah loh pawh an zirchiang peih hle a, engtia lo awm nge tih te, engtin nge a nih theih tih te hriat an tum thin a. ‘Engkim siamtu hi Pathian lo ni ta se, engtin nge Pathian hi a lo awm? Pathian hi siamtu an awm tur a ni, siamtu nei loa awm ringawt thei a ni lo. Hei hi finfiah theih a nih loh avangin thu rintlak loh mai a ni’ tih chu an rin dan pakhat a ni.
Bible chu lehkhabu pakhat ve mai, mi hrang hrang thuziak dahkhawmna niin an sawi thin a. Pathian thawkkhum a nih theih lohzia an sawi nasa hle.

Ral lehlam atangin:
Atheist inti te hian finfiahna awm lo chu rintlak loh an ti fo a, Pathian awm leh awm lohah pawh finfiahna a awm thei lo an tih avangin rin dan dang an neih phah hial reng a, Bible thu ai chuan Science pawh an rin zawk thu an sawi fo a ni. Hetiang taka finfiahna an ngaihpawimawh lai hian Pathian awm leh awm loh chungchang hi Science hmang pawhin an finfiah thei lawi si lo. Chu mai bakah khawvel leh a chhunga awmte lo awm tan dan te, nunna lo awm tan dan te pawh engmah finfiah theih a la ni chuang lo a. ‘Science chuan a la zir mek’ tih hi an tan chhan a ni ringawt a, finfiahna an la neih theih si loh avangin ngaihdan awmze nei lo tak ni pawhin a ngaih theih a ni.
Thlirna dang atang pawhin, an beisei leh an duh anga thil a thlen loh te, an mamawh an dil, an neih theih mai si loh avangtea ngaihdan sawhsawn ta te pawh an ang hial a. Pathian hi an duh anga inpuang tur, A thiltihtheihna tilang tur, an mamawhna zawn apianga chhang tur, an thuhnuaia awm tur leh an aia hnuaihnung zawka awm tur anga ngaihna an nei emaw ni tih te pawh a ngaihtuah theih rum rum a ni.
Engkim hi fel famkim thlap thlap turin an duh a, khawvelah chuan hei hi thil theih a ni si lo. An duh ang thlap thlapin khawvel hi a inher dawn hek lo. An rilrem zawng ang zela thil hi awm tur a nih loh avangin anmahni hi insiamrem ta zawk se, an rilru buaina tam tak hi a ziaawm phah te pawh a rinawm hle.
An thiam, an finna te hi Bible leh Pathian thu zir chian nan hmang ta se, Pathian tan mi tangkai tak an nih a rinawm a. Bible chhunga thu awm paihthlak dan tur an chhiar nasa a, an rilru kalphung an her dik lo laklawh mai mai ni te pawhin a hriat theih.

Bible-ah engtin nge a inziah?:
Bible chuan ‘Unaute u, fimkhur rawh u, chutilochuan Pathian nung chu bansan turin in zingah tu chhungah pawh rin lohna thinlung sual a lo awm dah ang e’ (Hebrai 3:12) a ti a. Isua Krista, Bible leh Kohhran ngaihpawimawh lohna, rinhlelhna chungchang pawh Bible hian a lo ziak chiang mai a. II Thessolonika 2:12 ah chuan Dan Bawhchhepa chuan ‘ thutak awih lova fel lohnaa lawm zawk’ tura a zirtir thu te, Pathian Biak ina thua, Pathian ang hiala a intar chhuah tur thute a sawi a.
II Timothea 3:5 ah chuan ‘Pathian ngaihsak anna an nei ang a, nimahsela, a thiltihtheihna chu an awih lo ang’ a ti bawk a. (Hei hi ‘miracle’ pawm lo tihna a ni a, Atheist te chuan Pathian thilmak tih te hi a awm theih loh thu sawiin, heng ang hi chu Science hmanga sawifiah dan a awm vek niin an sawi a ni.)
“Tin, lei chung zawng zawnga awm turin bul hmun khat vekin hnam tin a siam a, an tan hun bite a ruat a, an awmna rite pawh a khamsak a, Pathian an zawn a, an dap an dap a, an hmuh mial theih nan; nimahsela ani chuan min hlat lo theuh si a. Amah avangin kan nung, kan che, kan awm a ni si a.” - Tirhkohte 17:26-28
“ A nih leh an rin loh a chu engtin nge an lam ang? A thu an hriat loha chu eng tin nge an rin ang? Thuhriltu awm lovin engtin nge an hriat ang?” (Rom 10:14)

Saturday, April 13, 2013

Tell Laura I Love Her

He hla chuai thei lo hi 1959 khan Jeff Barry leh Ben Raleigh te’n an phuah a. Nula leh tlangval inkara hmangaihna thuk tak a awm mek laia thihnain a pawhthen tak chanchin a ni a. A phuahtute hian hetiang taka a lar hi an beisei phak lo reng reng a, a hla a nalh bakah a thawnthu ken hi a that em avangin khawvel a fan chhuak chiang hle a, tun thlengin a la dai thei lo chu a ni.

Nulat tlangval hre ve tawh, Tommy leh Laura te chu an intawn atangin an inthlah hleithei lo a, reilote an inhmuh loh pawhin an khua a har thei hle mai a. Hmangaihna chuan an pahnih chuan nghet takin a suihzawm tlat a.

Tommy chuan Laura chu a phak ang tawkin a duat a, a bialnu chu thil tha thei ang ber tihsak a duh em em a, mahse hnathawh mumal pawh a la neih loh avangin chutiang ti tur chuan pawisa a nei si lo.

Thilpek tha tak taka Laura tihlawm a duhna chu a ni telin a lian zel a, pawisa neih dan tur a ngaihtuah ta ngar ngar a. Car intlansiak neih a nih tur thu a hre ta hlauh mai a, lawmman pawh $ 1,000 ngawt mai a ni a, Tommy pawh chuan intlansiaknaah chuan tel ve ngei a tum hle a. Lawmman a dawng hlauh a nih phei chuan Laura tan thilpek tha tak tak a lei thei dawn a ni.

A thiltum chu Laura hrilh ngei a duh. A va phone a, mahse a lo awm lo hlauh mai a, Laura nu chuan phone a lo chhang a. Tommy chuan Laura nu hnenah chuan heti hian a sawi a:

“Laura kha ka hmangaih a ni tih min lo hrilhsak la, ka mamawhin ka thlahlel a ni tih lo sawi bawk la. Thil pawimawh tak tih tur ka neih avangin ka rawn leng hma hman dawn lo tih min lo hrilhsak bawk dawn nia..”

Intlansiaka tel tur chuan a hming chu a va pelut ve ta ngei a, a theih ang angin a inbuatsaih nasa hle a. A phur tawh lutuk chuan thildang a ngaihtuah thei meuh tawh lo, lawmman a dawn huna Laura thil a leisak turte chu a mitthlain a hmu deuh reng tawh a. Pawisa a neih remchan veleh Laura chu nupuia neih a tumruh hle.

Intlansiak hun a lo thleng a. Tommy chuan a car chu a theih ang tawkin a tuaihnum a, $ 1,000 chu midang dawntir a tum lo hle. A thil tum tihlawhtling loa haw leh chu a duh hauh lo.

An tlan ta! Tommy-a chu chumi nia intlansiak zingah chuan naupang ber mahse a tlan tha ve hle mai a. An tlan tan atangin mipui thawm pawh a ring tha, car lah chu chak em emin an ri fua fua hlawm a.

Chutiang boruak karah chuan thil duhawm lo deuh mai a rawn thleng ta tlat mai! Tommy-a car chu a chesual a, intlansiaknaah chuan a let tawp tawp mai a, tumahin eng vanga chutianga chesual nge a nih an sawi thei lo.

Tommy-a car chu a letling zawngin a awm a, a kang hluah hluah mai a. Tommy-a chu car chhung atang chuan an pawt chhuak thei hram a, mahse an bawihsawm ngial pawhin beisei tur a awm tawh meuh lo.

Thei leh thei lo hian thil a rawn sawi a, a hmui bul seta ngaihthlak ngai khawpin a aw pawh chu a zawi a. Khawvela a hun tawite hman chhunga a thusawi hnuhnung ber chu heti hian a rawn phuh chhuak a:

“Laura hnenah khan ka hmangaih a ni tih hi lo sawi ula, ka la thlahlel reng a ni tih lo hrilh bawk ula. Laura kha lo tap lul suh se, ka hmangaihna hi engtikah mah a thi ngai lo ang tih in lo hrilh ngei ngei dawn nia...”

Laura chuan he khawvela a hmangaih ber mai a hmu leh tawh lo tur chu tuar thiam har a ti hle mai a, biak inah Tommy tan chuan a tawngtai thin a. Amah a hmangaih em avanga Tommy chuan nunna a chan tih chu a ngaihtuah let a, a lungchhiat a tizual thin. Biak inah chuan amah chauhin a awm a, a thinlungah Tommy-a aw ngei mai chuan heti hian thu a rawn sawi leh thin a:

“Laura hnenah khan ka hmangaih a ni tih hi lo sawi ula, ka la thlahlel reng a ni tih lo hrilh bawk ula. Laura kha lo tap lul suh se, ka hmangaihna hi engtikah mah a thi lo ang tih in lo hrilh dawn nia...”

Laura and Tommy were lovers.
He wanted to give her everything
Flowers, presents and, most of all, a wedding ring.

He saw a sign for a stock car race
A thousand dollar price it read.
He couldn’t get Laura on the phone
So to her mother Tommy said

Tell Laura I love her,
Tell Laura I need her.
Tell Laura I may be late
I have something to do
That cannot wait.

He drove his car to the racing ground,
He was the youngest driver there.
The crowd roared as the started the race,
From the track they drove at a deadly pace.

No one knows what happened that day,
How his car overturned in flames.
But as they pulled him from the twisted wreck,
With his dying breath they heard him say

Tell Laura I love her,
Tell Laura I need her.
Tell Laura not to cry,
My love for her will never die.

Now in the chapel where Laura prays
For her Tommy who passed away
It was just for Laura he lived and died.
Alone in the chapel she could hear him cry.

Tell Laura I love her,
Tell Laura I need her.
Tell Laura not to cry,
My love for her will never die.

Tell Laura I love her,
Tell Laura I need her.
Tell Laura not to cry,
My love for her will never die.

Thursday, April 11, 2013

Uluk ang u

Mizo tawng a hausa kan ti fo tak naa, tawng thenkhat nena khaikhin chuan chuti lutuka hausa chu a ni bik lem lo. Tawng hausa lutuk lo a nih tawh nak alaiin, tunlaiin a ziak dan leh tawng dan kan duhtui ta lo viau mai lehnghal a. Keimahni Mizote bak hi kan tawng humhalh tur kan awm chuang lo a; chuvangin, thalaite hi a suasamtute ni loa a humhalhtu kan nih a ngai. Bul tantuah tang ila, kan tawng kan hman dan hi uluk ang u.

Kan tawng kan tihduhdah tantirh hunlai vel hi chiang taka sawi theih chu ni lo mahse mIRC rawn lar chhoh lai kha a bulpui pakhat chu a tih loh theih loh a. Inbiaknaah thu type awlsam dan an ngaihtuah a, a lamtawi an uar chho a, mIRC pawnlamah pawh an chhawm zui ta zel mai a. Khatianga an tih thin khan an rilru a luah hneh tawh em avangin thil pangngaiah pawh an hmang ta zel mai niin a lang.

Chumi hnuah mobile phone a rawn inlar ve leh a, a hma aia nasain tawng sipel an tiduhdah lehzual a, a bikin tlema thalai lehzualte hian an uar zual emaw ni aw a tih theih. A nasat tawh tehreng nen, Orkut kan hmelhriat a, chumi hnuah Facebook kan la ti ta deuh deuh! Heng thian siamna website kan hman nasat hnu phei hi chuan nasa tawh tak a ni! Kan inbiakna pawh ni lem lo, Facebook status update dawn pawhin chhiar harsa khawpin lamtawi leh sipel phuahchawp deuh deuh kan hmang ta fo chu a nih hi!

Lehkhathiam phei chu ka ni lem lo a, mahse keima phak tawk tawkah chuan Mizo tawng ziak leh lam dan hi ka duh uluk ve viau zel a, tlema hmang duhdah deuh ka tawn chang hi chuan ka vei riau zel a. Ngamtlak zual deuhte phei chu a hman dan dik te hi ka’n hrilh ve leh nawk nawk zel reng a, an pawm leh pawm loh chu ka hre zui lem hlei law.

Tunlai thalaiin kan buaipui em em, Facebook velah hian dik lo tih ka ngah mai a. Mizo te’n thu uarna kan neih lar berte zinga mi ‘Awi’ tih te pawh tunah chuan ‘Ui’ an ti ta daih mai a, ‘Nichin’ aiah ‘Nachin’, ‘Em ni’ kan tih thin pawh ‘Ami’ tiin an thlak deuh fur ta mai! Chu mai a la ni lo a, ‘Aw’ leh ‘O’ hmanpawlh tlat te, Mizo tawnga awm miah lo ‘G’, ‘Q’ leh ‘Y’ hmang te an awm nawlh nawlh bawk a. Han en reng reng pawhin a dik thlapa ziah a harsat bikna a awm lo reng reng a. Hetiang neuh neuh atanga kan uluk loh chuan nakin zelah a buaithlak chho viau ang tih a hlauhawm.

SMS bik hi kan thlurbing leh lawk ila. Mi thenkhat thu min rawn thawn hi chu chhiar ngaihna ka hre lo fo mai a, ‘Ka chhiar thiam lo, pangngai deuhin rawn thawn nawn leh mai rawh’ tih ka nei nual tawh mai. Lamtawi kan uar hian kan rilruah ngaihsamna, thatchhiatna, inthlahdahna te chu zawi zawiin a tuh chho zel a, a tawpah chuan kan tawng kan tikhawlo viau dawn tihnaah ka ngai a. Tunah chuan nasa takin la lang chhuak kher lo mahse, nakinah chuan a la thleng ngei ngei dawn tih a chiang tlat si. Chutih hunah chuan Mizo tawng thiam chiang chiah si lo, tawng dangah laktlak em em chuang si lo an awm fur ang tih a hlauhawm riau.

Kan thlir liam mai mai thin hi a fuh lo hlein ka hre bawk a. Tuna ho deuh anga kan ngaihte hi nakinah chuan buaipui tham an la tling ngei ang a, chuvangin tun atanga tan kan lak hi a pawimawh tlat tawh. Thalaite’n bul kan tan phawt chuan reiloteah hlawhtlinna hmel chu kan hmu ngei ngei ang.

Mizo tawng hi awl deuh angin lang mahse a har ve phian a. A sipel inang, thluk danglam daih si, a awmze inang miah lo pawh a awm teuh a. Thiam viaua inhria pawhin tih fuh chiah loh an nei ve fo tho a, pianpui tawng mah ni se, thiam bel hlarh chu a lo har a nih hi. Hetiang hi ni mahse, kan phak ang tawka tawng kan hmang uluk a nih a, kan duhtui a nih phawt chuan hma chu kan sawn ngei ngei ang.

Tlemin han peng deuh hlek ila:

Tunhmaa kan thil hriat ve dan, kan thil lo lam dan kha a lo dik lo nge ni, tunhnu hian an thlak danglam ta nual mai a. Tam tak chu kan lo thanhnan ve laklawh tawh bawk si a, a buaithlak ve duh angreng phian.

Guitar design nalh ber pawla ka ngaih thin, ‘Ibanez’ hi Mizo tawng ang chiahin kan lam thin a, ‘I-ba-nez’ tiin kan lam mai thin kha a ni a, mahse tunhnuah a lam dan an rawn thlak danglam a, ‘Ai-ba-nez’ an rawn ti deuh talh talh mai a, kan lam thin dan ang kha chuan kan lam ngam ta meuh lo.

Chutiang bawkin, Zoramah CBZ bike a rawn chhuak a, ‘Si-bi-zet’ tiin kan lo lam ve mai thin a. Mahse, hun a kal deuh a, ‘Si-bi-zi’ a ni leh ta daih mai bawk a, kan hawi kan hawi mai chu a nih hi! Sikul kan kal ve laia ABC kan zir thin kha ka ngaihtuah let a, ‘Z’ hi kan Miss leh Sir te khan ‘Zet’ ti ngeiin min zirtir kha a ni sia, tunah lem ‘Zi’ an ti ta zel mai si a, keimahni dik loh nge kan Miss leh Sir te dik loh tih pawh ka hre teh nuaih ta lo. Tu emaw ber chu dik lo chu an awm chiang!

‘Nike’ thilsiam kha nei phak ve lem lo mah ila, a hming hrim hrim hi chu kan hre bel ve tlet tlawt viau a. Kan lo ralkhat hmelhriat ve dan chuan ‘Naik’ tih kha ania, mahse tunhnuah hian an pawm tlat tawh lo. ‘Nike’ chu ‘Nai-ki’ tih tur a ni tlat tawh! Kan lo hriat ve thin dan ‘Naik’ tiin sawi leh chiah ila, hnunglamah min nuih ru tet tet tawh dawn chu a ni mai a, an ti buaithlak tak tak a ni!